TÌNH HÌNH ĐƠN VỊ:

Tại thời điểm chiến tranh biên giới 17/02/1979, Công ty Điện lực Lạng Sơn lúc đó có tên là Nhà máy điện Lạng Sơn, thuộc Công ty Điện lực 1.

Nhà máy gồm có:

- 01 tổ máy nhiệt điện chạy than công suất 1,5 MW.

- 03 tổ máy G66

- 01 tồ máy phát điện lưu động công suất 1,2 MW

Nhà máy hoạt động ngoài lưới cung cấp điện cho Thị xã Lạng Sơn, huyện Cao Lộc, Mỏ than Na Dương, Nhà máy Dệt Tân Thanh, Cửa khẩu Hữu Nghị Quan.

Nhà máy có 2 phân xưởng, Phân xưởng Vận hành gồm: Tổ Trưởng ca; Tổ Vận hành băng tải than; Tổ Vận hành lò; Tổ Vận hành máy; Tổ Vận hành điện; Tổ Hóa và Kiểm nhiệt. Phân xưởng Sửa chữa cơ điện có: Tổ Sửa chữa lò máy; Tổ Sửa chữa điện; Tổ Quản lý đường dây. Các bộ phận quản lý nhà máy có Ban lãnh đạo, gồm: Quyền Giám đốc; Trợ lý. Các Ban gồm: Kỹ thuật; Kế hoạch và Vật tư; Ban Tổ chức lao động; Ban Hành chính; Ban Tài chính kế toán, với tổng số CBCNV khoảng 120 người.

Ông Nguyễn Khắc Du - Nguyên Giám đốc Sở QL&PP Điện Lạng Sơn trong lễ tiếp nhận người và tài sản lưới điện từ Công ty Điện lực tỉnh, năm 1982

Ông Nguyễn Khắc Du tại buổi tiễn giao quân lên đường nhập ngũ bảo vệ tổ quốc

II. NHỮNG HOẠT ĐỘNG CỦA ĐƠN VỊ TRONG GIAI ĐOẠN (17/2/1979 - 12/1989)

Giai đoạn từ 17/2/1979 - 5/3/1979

Ngày 17/2/1979, khi chiến tranh trên tuyến biên giới phía Bắc xảy ra thì TBA cung cấp điện cho đồn biên phòng Hữu Nghị Quan bị quân Trung Quốc phá hủy làm mất điện. Do không nắm được tình hình địch phá hoại, sáng 18/2/1979, đơn vị cử một tổ công tác lên Hữu Nghị Quan để sử lý sự cố, trên đường đi đến km số 7 (Cây đa) Tam Lung thì tổ công tác phát hiện địch đã chiếm toàn bộ khu vực biên giới, cách Lạng Sơn 7 cây số, anh em rút về an toàn, không ai bị địch bắt.

Sau khi nắm được tình hình địch đã tiến cách Thị xã 7km, Lãnh đạo đơn vị đã gặp Lãnh đạo tỉnh xin ý kiến chỉ đạo. Đồng thời, trực tiếp về báo cáo Lãnh đạo Công ty Điện lực 1. Ban Chi ủy nhà máy cũng đã họp khẩn cấp và đề ra 3 nhiệm vụ phải giải quyết cấp bách. Đó là, Tập trung sơ tán CBCNV và gia đình ra khỏi khu vực Thị xã về Than Muội, Chi Lăng. Sau đó, đến Sở Điện lực Hà Bắc nhờ giúp đỡ tạo điều kiện ăn, ở cho người già và các cháu nhỏ do đồng chí Trưởng ban Tổ chức và Hành chính đảm nhiệm. Tập trung sơ tán thiết bị vật tư về phía sau nhờ Sở Điện lực Hà Bắc giúp đỡ kho tàng tạm bằng phương tiện của Xí nghiệp Vật tư Công ty, xe Sở Điện lực Hà Bắc và xe tải của đơn vị. Đồng thời, duy trì nhiệm vụ phát điện, bảo vệ nhà máy. Đây là nhiệm vụ rất quan trọng được Giám đốc, Trợ lý giám đốc, Tổ trưởng Tổ trưởng ca và Tổ quản lý vận hành máy Diezen đảm nhiệm. Việc vận hành cấp điện an toàn liên tục từ 17/2/1979 đến 28/2/1979 tại Thị xã Lạng Sơn đã góp phần ngăn chặn bước tiến của quân địch, tạo điều kiện cho nhân dân trên địa bàn sơ tán an toàn về người và tài sản. Khi địch rút lui ngày 5/3/1979, Lãnh đạo và tổ Tiền tiêu của đơn vị đã trở lại nhà máy, phối hợp với quân đội đang đóng trong nhà máy và Thị xã tiếp tục quản lý tài sản của đơn vị.

Từ ngày 05/3/1979 - 30/4/1979, sau khi địch rút, đơn vị có mặt ngay và chuẩn bị mọi điều kiện khôi phục nhà máy và ổn định đời sống của CBCNV. Trong đó, khôi phục sản xuất, toàn bộ mái nhà chứa than; mái nhà lò, mái nhà tua bin; mái nhà Diezen và tường đầu hồi nhà Diezen phía trái và phía trước; lắp lại tổ máy Diezen số 3; khôi phục tuyến đường dây 6 kV, 10 kV Thị xã và huyện Cao Lộc; khôi phục tuyến đường dây 35 kV Na Dương - Lạng Sơn.

Những công việc trên do CBCNV đơn vị tự đảm nhiệm và sau khi đơn vị cùng lực lượng Quân đội tiến hành rà phá bom mìn từ Thị xã đi Na Dương thì việc thi công khôi phục tuyến đường dây 35 kV được Xí nghiệp Xây lắp điện Hà Nội giúp đỡ thi công.

Trải qua 55 ngày đêm lao động vất vả, đơn vị đã phát điện trở lại và cung cấp điện cho Thị xã Lạng Sơn, huyện Cao Lộc, Mỏ than Na Dương.

Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, đơn vị được UBND tỉnh Lạng Sơn tằng Bằng khen và tổ chức mừng công sau chiến tranh.

Giai đoạn từ 05/3/1979 - 12/1989

Đây là thời kỳ quan hệ biên giới phía Bắc luôn trong tình trạng căng thẳng, luôn xảy ra tranh chấp. Để tạo điều kiện cho hoạt động của Nhà máy điện Lạng Sơn, năm 1979, Lãnh đạo Bộ Điện - Than cho sát nhập Phân xưởng Thủy điện Cấm Sơn thuộc Sở Điện lực Hà Bắc về Nhà máy điện Lạng Sơn, nhằm tạo điều kiện ổn định cấp điện cho khu vực Lạng Sơn. Sau khi sáp nhập, đơn vị được đổi tên là: Sở Quản lý & Phân phối điện Lạng Sơn. Lúc này nhiệm vụ cấp điện được mở rộng thêm huyện Hữu Lũng và huyện Chi Lăng.

Do Lạng Sơn là tỉnh vùng cao, Thị xã chỉ cách biên giới 18km, vì vậy, giai đoạn này lãnh đạo tỉnh quyết định chuyển toàn bộ cơ quan đầu não của tỉnh về thị trấn Đồng Bành. Do vậy nhiệm vụ đầu tiên của đơn vị là phải thi công ngay đường dây 10 kV từ Nhà máy Thủy điện Cấm Sơn ra thị trấn Đồng Bành và đặt các Trạm điện cấp điện 10/0,4 kV cho toàn bộ cơ quan đầu não của tỉnh (tại thị trấn Chi Lăng ngày nay).

Để đảm bảo cấp điện an toàn cho Lạng Sơn, năm 1980, Công ty Điện lực 1 cho thi công đường dây 35 kV từ Sông Hóa lên Lạng Sơn. Đồng thời, lưới điện 35 kV Lạng Sơn cũng được nối liền từ Đồi Cốc, Bắc Giang đến Na Dương, Lạng Sơn. Như vậy, lưới điện quốc gia 35 kV đã cấp điện cho các huyện Hữu Lũng, Chi Lăng, Cao Lộc, Lộc Bình, Mỏ than Na Dương và Thị xã Lạng Sơn. Tổ chức SXKD của đơn vị có thêm 2 đơn vị là: Chi nhánh điện Bắc Lạng Sơn quản lý khu vực Thị xã Lạng Sơn, huyện Cao Lộc, Mỏ than Na Dương, thị trấn Lộc Bình, Đồng Đăng, Hữu Nghị Quan. Chi nhánh điện Nam Lạng Sơn quản lý thị trấn Đồng Bành, huyện Chi Lăng, huyện Hữu Lũng.

Khắc phục, sửa chữa lưới điện sau chiến tranh

Năm 1982, đơn vị tiếp nhận một số CBCNV vận hành điện thuộc Công ty Điện lực tỉnh tại Thị xã, các huyện Chi Lăng, Hữu Lũng theo quyết định của Công ty Điện lực 1 và UBND tỉnh Lạng Sơn.

Trong giai đoạn này, mặt trận biên giới Lạng Sơn được tăng cường lực lượng quân đội. Để phục vụ tốt nhiệm vụ quốc phòng, Thứ trưởng Bộ Điện lực Phạm Văn Huân đã chỉ thị cho ngành tạo điều kiện cung cấp điện cho các đơn vị quân đội đóng quân trên địa bàn.

Do đó trong thời gian này ngoài phục vụ chỉ đạo địa phương, phục vụ phát triển kinh tế xã hội đơn vị đã làm tốt phục vụ quốc phòng đó là xây dựng đường dây và các Trạm phục vụ:

+ Sở chỉ huy Quân đoàn 14

+ Sở chỉ huy Sư đoàn 3

+ Sở chỉ huy Sư đoàn 327

 + Sở chỉ huy Sư đoàn 337

+ Sở chỉ huy Lữ đoàn phòng không Mai Sao

+ Trạm ra đa quan trắc chính đèo Sài Hồ

+ Lữ đoàn pháo binh bảo vệ Thị xã Lạng Sơn

+ Các kho quân giới Tống cục hậu cần tại Phổng (huyện Hữu Lũng)

 Góp phần quan trọng tạo điều kiện cho các đơn vị quân đội hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ vững chắc biên cương tổ quốc.

(Bài viết của ông: Nguyễn Khắc Du – Nguyên Bí thư Đảng bộ, Giám đốc Công ty)